Σάββατο 26 Μαρτίου 2011

Beethoven από την Viktoria Mullova





Η Viktoria Mullova είναι μια μεγάλη Ρωσίδα ερμηνεύτρια του βιολιού, την τέχνη της οποίας χαιρόμαστε πάντα, τόσο κατά τη διάρκεια ζωντανών εμφανίσεων όσο και μέσα από τη δισκογραφία της. Κατά το πρόσφατο ρεσιτάλ της στην Αθήνα, 15/3, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα Χρήστου Λαμπράκη), στο πλαίσιο «Μεγάλοι Ερμηνευτές», επέλεξε να ερμηνεύσει αποκλειστικά έργα του Ludwig van Beethoven.
Επιλέγοντας βιολί Guadagnini του 1750 και συνοδευόμενη από τον Νοτιοαφρικανό φορτεπιανίστα Kristian Bezuidenhout (που έπαιξε σε όργανο του 1822), ερμήνευσε τις Σονάτες αρ.  4, Op. 23, αρ. 2,  Op. 12/3, και αρ. 9, Op. 47 (Kreutzer).
Οι δυο μουσικοί προσέγγισαν αυτά τα βαρυσήμαντα έργα με τον απαιτούμενο σεβασμό και έχοντας διερευνήσει σε βάθος την ουσία τους. Σχηματίζοντας τις φράσεις με τη σωστή δόση συναισθήματος και γνώσης του στυλ του συνθέτη πρότειναν ερμηνείες στη λεπτομέρειά τους δουλεμένες. Ο ήχος του φορτεπιάνου, βεβαίως μικρότερος εκείνου του πιάνου, έδωσε την ευκαιρία στη βιολονίστα να ξεδιπλώσει με μεγάλη άνεση έναν έξοχο πλούτο αποχρώσεων και δυναμικών, χωρίς να φοβάται μήπως καλυφθεί ο ήχος της. Πολλές από τις ενδείξεις δυναμικής, που με τόση φροντίδα και έγνοια σημειώνει ο Beethoven στις παρτιτούρες του και που στα χέρια αρκετών πιανιστών παρερμηνεύονται βάναυσα, αποκτούσαν νόημα στο φορτεπιάνο που έπαιξε ο προικισμένος Bezuidenhout.
Βεβαίως, ορισμένοι φιλόμουσοι ενδεχομένως να υποστήριζαν ότι ο μουσουργός θα προτιμούσε ένα σύγχρονο πιάνο, αν το είχε στη διάθεσή του (ακούσαμε κάποιους ακροατές, ευτυχώς δεν ήταν πολλοί, να διαμαρτύρονται για το περιορισμένο μέγεθος του ήχου του παλαιότερου οργάνου). Σε αυτούς θα απαντήσουμε ότι μάλλον θα συνέθετε και διαφορετικά για ένα τέτοιο όργανο. Επιπλέον, ας μην παραβλέψουμε το γεγονός ότι οι συνθέσεις που ακούσαμε ανήκουν στην εργογραφία της μουσικής δωματίου και δεν δημιουργήθηκαν για να παρουσιάζονται σε τεράστιους συναυλιακούς χώρους, όπου πολλές λεπτομέρειες του ήχου εύκολα χάνονται. Ασφαλώς, η λαμπρή ακουστική ποιότητα της μικρότερου μεγέθους Αίθουσας Δημήτρης Μητρόπουλος θα προσφερόταν  περισσότερο για μια τέτοια συναυλία (βέβαια σε αυτή την περίπτωση αρκετοί θαυμαστές της Mullova θα έμεναν απέξω).  
Σε κάθε περίπτωση ήταν μεγάλη χαρά και ευκαιρία να ακούσουμε τα έργα αυτά από όργανα εποχής και από δύο υπέροχα προικισμένους μουσικούς. Ειδικότερα, στα χέρια τους οι δύο πρώτες Σονάτες (αρ.  4, Op. 23, και αρ. 2,  Op. 12/3) κέρδισαν σε ευαισθησία και λεπτότητα έκφρασης, ενώ η εμβληματική Σονάτα «Kreutzer» σε μεγαλειώδες ηρωικό αίσθημα. Ο ωραίος ήχος των δύο μουσικών, άλλοτε εκρηκτικός και νευρώδης και άλλοτε λυρικός και τραγουδιστός, η τεχνική ακρίβεια, η καθαρότητα των μελωδικών περιγραμμάτων, η δεξιοτεχνική άνεση και προπάντων η επιτυχία στην απόδοση των διαφορετικών συναισθημάτων της μεγαλοφυούς σύλληψης του Beethoven, ανήκαν στις αρετές που ξεχωρίσαμε. Εκτός προγράμματος λάβαμε το σύντομο τρίτο μέρος, Allegro molto, της Σονάτας αρ. 5, Op. 24, «Σονάτα της Άνοιξης», παιγμένο με φινέτσα.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι εν λόγω καλλιτέχνες σχετικά πρόσφατα ηχογράφησαν τις Σονάτες αρ. 3, Op. 12/3, και αρ. 9, Οp. 47 (Onyx Classics, B00394S588). Είμαστε της άποψης ότι οι αναγνώσεις αυτές, που μόλις κυκλοφόρησαν, αποτελούν εξαίρετη προσθήκη στις σύγχρονες αποτυπωμένες σε δίσκους ερμηνείες των έργων αυτών. Φανταζόμαστε ότι έπεται και η ηχογράφηση των υπολοίπων τριών Σονατών για βιολί από τους ίδιους εκτελεστές.

Κυριακή 20 Μαρτίου 2011

"Maria Stuarda" στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών


Ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, μετά τον θάνατο του ιδρυτή του, Χρήστου Λαμπράκη, θα πρέπει να θεωρηθεί η υπογραφή πρωτοκόλλου συνεργασίας με τη Scala του Μιλάνου (Teatro alla Scala). Σύμφωνα με αυτό, κατά τα επόμενα χρόνια θα πραγματοποιηθούν διεθνείς συμπαραγωγές και θα υποστηριχτούν νέοι Έλληνες λυρικοί καλλιτέχνες.
Στο πλαίσιο αυτής της σύμπραξης παρακολουθήσαμε την τραγική όπερα Maria Stuarda του Gaetano Donizetti, ένα από τα σπουδαιότερα έργα της εποχής του bel canto, που έλαβε την πρεμιέρα του στη Scala, στις 30/12/1835. Η πλοκή, που τοποθετείται το έτος 1587, αναφέρεται στις τεταμένες σχέσεις των δύο βασιλισσών, Maria Stuarda, Βασίλισσα της Σκωτίας, και Elisabetta, Βασίλισσα της Αγγλίας (οι οποίες στην πραγματικότητα ποτέ δεν συναντήθηκαν).
Η σκηνοθεσία, τα σκηνικά και τα κοστούμια ανήκαν στο σπουδαίο Pier-Luigi Pizzi, o οποίος στόχευσε σε μια παραγωγή που συνδύαζε εύστοχα το κλασικό με το μοντέρνο. Θαυμάσια στη μεγαλοπρέπειά τους υπήρξαν τα κοστούμια και εύστοχη η ιδέα του χρωματικού συνδυασμού του γκρίζου, μαύρου και κόκκινου.
Στις παραστάσεις που παρακολουθήσαμε (10 και 14/3) τον ρόλο της Stuarda κράτησαν αντίστοιχα οι Patrizia Ciofi (10/3) και Irina Lungu (14/3). Μόνον αυτός ο ρόλος ανατέθηκε σε δύο διαφορετικές τραγουδίστριες κατά την αθηναϊκή παραγωγή (10, 12, 14, 16 και 18/3). Οι δύο τραγουδίστριες διαθέτουν μεγάλη εμπειρία  στο ιταλικό ρεπερτόριο όπερας της ρομαντικής εποχής. Βρήκαμε αρτιότερη, μουσικά και τεχνικά, την ενσάρκωση της ηρωίδας που πρόσφερε η δεύτερη τραγουδίστρια, της οποίας η φωνή και η υποκριτική ικανότητα ήρθαν σε σωστότερη αντίθεση με την ερμηνεία του ρόλου της αντιζήλου Elisabetta. Τον τελευταίο αυτόν ρόλο εξερεύνησε η πανέμορφη Elena Belfiore με ξεχωριστών αποχρώσεων φωνή και αριστοκρατική πνοή: απέδωσε πειστικότατα τις στιγμές έντασης και ήταν έξοχη στη μεγάλη άρια «Ah! Quando allara scorgemi»). Ο Francesco Demuro, ως Roberto, Κόμης του Leicester, απέδειξε ότι κατείχε το μέρος του και ότι διέθετε το απαιτούμενο ερμηνευτικό στυλ. Το μέταλλο της φωνής του είναι χαρακτηριστικό και ιδιαίτερα ενδιαφέρον, όμως οι ψηλές νότες της παρτιτούρας τον έβρισκαν ενίοτε ανέτοιμο. Οι Mirco Palazzi, Simone Piazzola και Ελένη Βουδουράκη άφησαν θετικές εντυπώσεις κρατώντας αντίστοιχα τους ρόλους του Giorgio Talbot, Λόρδου Guglielmo Cecil και Anna Kennedy, συνοδός της Maria.
 Σημαντικότατος συντελεστής της παραγωγής υπήρξε ο Richard Bonynge, μεγάλος αρχιμουσικός όπερας, ειδικός στα έργα του bel canto και σπουδαίος υποστηρικτής των μελοδραμάτων του Jules Massenet. Για πολλά χρόνια συντρόφευσε στη ζωή και τη μουσική την τρανή Αυστραλή ντίβα Dame Joan Sutherland (1926-2010). Με γνώση, γούστο και ευστοχία ιδεών, καθοδήγησε τους μονωδούς και τις πρόθυμες Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (δεν έλειψαν αρκετές τονικές αστοχίες από την πλευρά των πνευστών) και Χορωδία της ΕΡΤ (διεύθυνση χορωδίας: Δημήτρης Μπουζάνης) σε αυτή την όπερα που με τόση τέχνη είχε ερμηνεύσει και ηχογραφήσει, βεβαίως υπό την διεύθυνσή του, η σύζυγός του.  
Παράλληλα με τις παραστάσεις της Stuarda το Μέγαρο παρουσίασε και την άψογα στημένη έκθεση με τίτλο «Η Μαρία Κάλλας και η Σκάλα του Μιλάνου», που περιέλαβε κοστούμια τα οποία φόρεσε η  αθάνατη Ελληνίδα ντίβα σε παραστάσεις του λαμπρού αυτού λυρικού θεάτρου (διάρκεια έκθεσης 9/3-8/5).