 |
| Eva-Maria Westbroek (Francesca) και Marciello Giordani (Paolo). Φωτο: The Metropolitan Opera |
Το όνομα του
Ιταλού συνθέτη Riccardo Zandonai (1883-1944)
μπορεί να μην είναι γνωστό στο ευρύ φιλόμουσο κοινό, ωστόσο στους ειδήμονες της
όπερας και σε όσους τραγουδιστές έχουν ερμηνεύσει έργα του, παραμένει
σημαντικό. Βεβαίως, η παρτιτούρα που έκανε διάσημο τον Zandonai είναι
εκείνη της τετράπρακτης όπερας Francesca da Rimini, βασισμένη σε
ένα επεισόδιο από την Κόλαση (πρώτο μέρος του επικού ποιήματος με τίτλο Θεία Κωμωδία) του Dante Alighieri, το οποίο με προσοχή περιεργάστηκε και πρόσφερε σε θεατρικό έργο, ο πολύς Gabriele D’ Annunzio (1863-1938), λαμπρός εκπρόσωπος του κόσμου των ιταλικών γραμμάτων.
Ο Zandonai στηρίχθηκε στο θεατρικό έργο του D’ Annunzio (1901) και κυρίως στο libretto που του έγραψε ο Tito Rocordi Jr, εκπρόσωπος του φημισμένου μουσικού εκδοτικού οίκου, προχωρώντας στη σύνθεση μιας όπερας που με αριστοτεχνικό τρόπο συνδυάζει το λυρικό-αισθηματικό στοιχείο με το σκοτεινό-τρομακτικό δράμα, που εμπνέεται από τον παράνομο έρωτα της Francesca και του Paolo, αδελφού του άντρα της ηρωίδας. Ασφαλώς πρόκειται για ένα από τα πολυτιμότερα μουσικά δράματα του ιταλικού ρεπερτορίου του εικοστού αιώνα.
Η πρεμιέρα της όπερας δόθηκε στο Teatro Regio του Τορίνο, στις 19 Φεβρουαρίου του 1914 και γρήγορα κέρδισε αμέσως τις εντυπώσεις. Η Linda Cannetti υπήρξε η πρώτη διδάξασα του ρόλου της ηρωίδας, ενώ σπουδαίες ντίβες του εικοστού αιώνα επέλεξαν με προθυμία να προσθέσουν τον ρόλο της γοητευτικής Francesca στο ρεπερτόριο τους: αναφέρουμε ενδεικτικά τα ονόματα των Gilda della Rizza, Magda Olivero (σήμερα 103 ετών!), Renata Scotto και Raina Kabaivanska.
Στις 16/3, στο πλαίσιο του κύκλου ζωντανών μεταδόσεων από τη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, παρακολουθήσαμε ανέβασμα της εν λόγω όπερας, σε παραγωγή του 1984 (που για τελευταία φορά είχε παρουσιαστεί το 1986), γνωστή από το πολυβραβευμένο DVD, με πρωταγωνιστές τους Renata Scotto, Plácido Domingo και Cornell MacNeil (Deutsche Grammophon 0440 073 4313 5). Η παραγωγή, που φέρει τις υπογραφές των Pierro Faggioni (σκηνοθεσία), Ezio Frigerio (σκηνικά), Francesca Squarciapino (κοστούμια), Gil Wechsler (φωτισμοί) και Donald Mahler (χορογραφία), μπορεί άνετα να χαρακτηριστεί μεγαλοπρεπής, εντυπωσιακή και φαντασμαγορική στον πλούτο της σύλληψής της, στην ένταση και αμεσότητα της σκηνοθεσίας, στα έξοχα σχεδιασμένα κοστούμια και σκηνικά, προσεγμένα στη λεπτομέρεια, που με τόσο γούστο συνδύαζαν στοιχεία της εποχής του εξιστόρησης του δράματος (13ος αιώνας) με στοιχεία ύστερων εποχών, όπως λ.χ. της εποχής των προραφαηλιτών του 19ου αιώνα και της εποχής Art Nouveau (πολύ μας άρεσαν τα παστέλ χρώματα της πρώτης πράξης), στους ονειρικούς φωτισμούς, στην έξυπνη χρήση του στοιχείου της φωτιάς και του καπνού και στις άρτιες χορογραφίες. Πραγματικά, είμαστε της άποψης ότι άξιζε τον κόπο η αναβίωσή της. Πόσες φορές αναλογιστήκαμε κατά τη διάρκεια της παράστασης, ότι το έργο αυτό έχει ανάγκη από μια παραγωγή που να σέβεται το ιστορικό πλαίσιο του δράματος και όχι μια εκμοντερνισμένη εικαστική εκδοχή, που κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν πέρα για πέρα ακυρωτική.
Τον απαιτητικό ρόλο της Francesca κράτησε η Ολλανδή υψίφωνος Eva-Maria Westbroek, την οποία παρακολουθούμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από το 2001, εποχή που εγκαινίαζε τη συνεργασία της με την Όπερα της Στουτγάρδης. Πρόκειται για την τρίτη τραγουδίστρια στην ιστορία της Met που ερμηνεύει τον ρόλο (οι προηγούμενες ήταν οι Frances Alda και Renata Scotto). Με ξεχωριστό μουσικό ένστικτο, ευγένεια και νεανική εκφραστική δύναμη, έφερε μια σπάνια δραματική πνοή και συγκίνηση στην ηρωίδα που παγιδεύεται μέσα σε ένα μοιραίο ερωτικό τρίγωνο. Δεν δίστασε με νόημα να υπογραμμίσει την ευθραυστότητα της Francesca. Η φωνή της Westbroek βρίσκεται στην καλύτερή της περίοδο διαθέτοντας πλούσια ηχοχρώματα και όγκο. Αντιμετώπισε όλες τις απαιτήσεις της Francesca με άνεση και πειστικότητα. Κάθε στιγμή έδειχνε να λατρεύει τον ρόλο και να ανταποκρίνεται με αμεσότητα στα ζητούμενο. Αξίζει να σημειωθεί ότι είχε την τύχη να μελετήσει για ένα σύντομο διάστημα με τη θρυλική σοπράνο Iris Adami Corradetti (1903-1988), που είχε συνεργαστεί με τον Zandonai και που είχε ερμηνεύσει τον ρόλο της Francesca.
Στον ρόλο του ερωμένου της Francesca, Paolo, ο Ιταλός τενόρος Marcello Giordani, σταθερός καλλιτέχνης της Met από το 1993, έπεισε με φωνή αντοχής και προσοχή στην εκφορά του ποιητικού κειμένου. Εντούτοις, ιδίως κατά την πρώτη πράξη, δεν έλειψαν οι στιγμές υπερβολικά μεγάλης προσπάθειας προκειμένου να αποδώσει τις νότες της υψηλής φωνητικής περιοχής.
Ο Αμερικανός Mark Delavan απέδωσε με την απαιτούμενη σατανική διάθεση και γενναιόδωρη φωνή βαρυτόνου τον Gianciotto, ζηλόφθονο, ψυχωτικό και γκροτέσκο αδελφό του Paolo και απατημένο σύζυγο της ηρωίδας. Αντιμετώπισε με αξιοθαύμαστη ευκολία την ιδιαίτερα υψηλή φωνητική έκταση του ρόλου.
O επίσης Αμερικανός Robert Brubaker, με φωνή τενόρου ολοκάθαρη και καλά εστιασμένη, επωμίσθηκε τον ρόλο του γλοιώδους τρίτου αδελφού, Malatestino. H Dina Kuznetsova, με σκουρόχρωμη φωνή, έπεισε στον ρόλο της Samaritana, αδελφής της Francesca.
Ως Ostasio (αδελφός της Francesca), ικανοποίησε ο Philip Horst με ήχο γεμάτο, ωραίο και καλό στηριγμένο. Τους μικρότερους ρόλους κράτησαν με τέχνη οι Ginger Costa-Jackson (Smaragdi), Caitlyn Lynch (Biancofiore) και Dísella Làrusdóttir (Garsenda). Σημειώνεται ότι οι δύο τελευταίοι σημείωναν το ντεμπούτο τους στην περίφημη αμερικανική λυρική σκηνή. Εύκολα ξεχώρισε η ανερχόμενη νεαρή Ιταλιδο-αμερικανίδα μέτζο Costa-Jackson με την ιδιαίτερη, βαθιά φωνή της, σε έναν ρόλο γραμμένο για contralto. Η ίδια έχει διακριθεί στον ρόλο της Carmen (Georges Bizet).
Η χορωδία της Met ερμήνευσε τα μέρη της με προσοχή και ενθουσιασμό.
Ο αρχιμουσικός Marco Armiliato έσκυψε με μεγάλη αγάπη και φανερό θαυμασμό πάνω από την παρτιτούρα, υποστήριξε με έμπειρη γνώση τους τραγουδιστές, ενώ κατάφερε με επιτυχία και έχοντας στη διάθεσή του την υπέροχη ορχήστρα της Met, να αναδείξει την πλούσια αρμονική γραφή, τον εκστατικό λυρισμό, το αστείρευτο πάθος και τον πλούσιο συναισθηματικό κόσμο της παρτιτούρας του Zandonai.
Ελκυστική παρουσιάστρια της βραδιάς ήταν η διαπρεπής Αμερικανίδα σοπράνο Sondra Radvanovsky, την οποία είχαμε απολαύσει τον περασμένο Δεκέμβριο, στην ίδια σειρά μεταδόσεων, ως Amelia (Giuseppe Verdi, Un Ballo in maschera). Ας μας επιτραπεί να παρατηρήσουμε ότι ρόλος της Francesca θα ταίριαζε γάντι στη ζηλευτή δραματική φωνή της. Απομένει να ελπίσουμε ότι θα της δοθεί η ευκαιρία της προσέγγισης αυτής της τραγικής ηρωίδας.
Ο Zandonai στηρίχθηκε στο θεατρικό έργο του D’ Annunzio (1901) και κυρίως στο libretto που του έγραψε ο Tito Rocordi Jr, εκπρόσωπος του φημισμένου μουσικού εκδοτικού οίκου, προχωρώντας στη σύνθεση μιας όπερας που με αριστοτεχνικό τρόπο συνδυάζει το λυρικό-αισθηματικό στοιχείο με το σκοτεινό-τρομακτικό δράμα, που εμπνέεται από τον παράνομο έρωτα της Francesca και του Paolo, αδελφού του άντρα της ηρωίδας. Ασφαλώς πρόκειται για ένα από τα πολυτιμότερα μουσικά δράματα του ιταλικού ρεπερτορίου του εικοστού αιώνα.
Η πρεμιέρα της όπερας δόθηκε στο Teatro Regio του Τορίνο, στις 19 Φεβρουαρίου του 1914 και γρήγορα κέρδισε αμέσως τις εντυπώσεις. Η Linda Cannetti υπήρξε η πρώτη διδάξασα του ρόλου της ηρωίδας, ενώ σπουδαίες ντίβες του εικοστού αιώνα επέλεξαν με προθυμία να προσθέσουν τον ρόλο της γοητευτικής Francesca στο ρεπερτόριο τους: αναφέρουμε ενδεικτικά τα ονόματα των Gilda della Rizza, Magda Olivero (σήμερα 103 ετών!), Renata Scotto και Raina Kabaivanska.
Στις 16/3, στο πλαίσιο του κύκλου ζωντανών μεταδόσεων από τη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, παρακολουθήσαμε ανέβασμα της εν λόγω όπερας, σε παραγωγή του 1984 (που για τελευταία φορά είχε παρουσιαστεί το 1986), γνωστή από το πολυβραβευμένο DVD, με πρωταγωνιστές τους Renata Scotto, Plácido Domingo και Cornell MacNeil (Deutsche Grammophon 0440 073 4313 5). Η παραγωγή, που φέρει τις υπογραφές των Pierro Faggioni (σκηνοθεσία), Ezio Frigerio (σκηνικά), Francesca Squarciapino (κοστούμια), Gil Wechsler (φωτισμοί) και Donald Mahler (χορογραφία), μπορεί άνετα να χαρακτηριστεί μεγαλοπρεπής, εντυπωσιακή και φαντασμαγορική στον πλούτο της σύλληψής της, στην ένταση και αμεσότητα της σκηνοθεσίας, στα έξοχα σχεδιασμένα κοστούμια και σκηνικά, προσεγμένα στη λεπτομέρεια, που με τόσο γούστο συνδύαζαν στοιχεία της εποχής του εξιστόρησης του δράματος (13ος αιώνας) με στοιχεία ύστερων εποχών, όπως λ.χ. της εποχής των προραφαηλιτών του 19ου αιώνα και της εποχής Art Nouveau (πολύ μας άρεσαν τα παστέλ χρώματα της πρώτης πράξης), στους ονειρικούς φωτισμούς, στην έξυπνη χρήση του στοιχείου της φωτιάς και του καπνού και στις άρτιες χορογραφίες. Πραγματικά, είμαστε της άποψης ότι άξιζε τον κόπο η αναβίωσή της. Πόσες φορές αναλογιστήκαμε κατά τη διάρκεια της παράστασης, ότι το έργο αυτό έχει ανάγκη από μια παραγωγή που να σέβεται το ιστορικό πλαίσιο του δράματος και όχι μια εκμοντερνισμένη εικαστική εκδοχή, που κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν πέρα για πέρα ακυρωτική.
Τον απαιτητικό ρόλο της Francesca κράτησε η Ολλανδή υψίφωνος Eva-Maria Westbroek, την οποία παρακολουθούμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από το 2001, εποχή που εγκαινίαζε τη συνεργασία της με την Όπερα της Στουτγάρδης. Πρόκειται για την τρίτη τραγουδίστρια στην ιστορία της Met που ερμηνεύει τον ρόλο (οι προηγούμενες ήταν οι Frances Alda και Renata Scotto). Με ξεχωριστό μουσικό ένστικτο, ευγένεια και νεανική εκφραστική δύναμη, έφερε μια σπάνια δραματική πνοή και συγκίνηση στην ηρωίδα που παγιδεύεται μέσα σε ένα μοιραίο ερωτικό τρίγωνο. Δεν δίστασε με νόημα να υπογραμμίσει την ευθραυστότητα της Francesca. Η φωνή της Westbroek βρίσκεται στην καλύτερή της περίοδο διαθέτοντας πλούσια ηχοχρώματα και όγκο. Αντιμετώπισε όλες τις απαιτήσεις της Francesca με άνεση και πειστικότητα. Κάθε στιγμή έδειχνε να λατρεύει τον ρόλο και να ανταποκρίνεται με αμεσότητα στα ζητούμενο. Αξίζει να σημειωθεί ότι είχε την τύχη να μελετήσει για ένα σύντομο διάστημα με τη θρυλική σοπράνο Iris Adami Corradetti (1903-1988), που είχε συνεργαστεί με τον Zandonai και που είχε ερμηνεύσει τον ρόλο της Francesca.
Στον ρόλο του ερωμένου της Francesca, Paolo, ο Ιταλός τενόρος Marcello Giordani, σταθερός καλλιτέχνης της Met από το 1993, έπεισε με φωνή αντοχής και προσοχή στην εκφορά του ποιητικού κειμένου. Εντούτοις, ιδίως κατά την πρώτη πράξη, δεν έλειψαν οι στιγμές υπερβολικά μεγάλης προσπάθειας προκειμένου να αποδώσει τις νότες της υψηλής φωνητικής περιοχής.
Ο Αμερικανός Mark Delavan απέδωσε με την απαιτούμενη σατανική διάθεση και γενναιόδωρη φωνή βαρυτόνου τον Gianciotto, ζηλόφθονο, ψυχωτικό και γκροτέσκο αδελφό του Paolo και απατημένο σύζυγο της ηρωίδας. Αντιμετώπισε με αξιοθαύμαστη ευκολία την ιδιαίτερα υψηλή φωνητική έκταση του ρόλου.
O επίσης Αμερικανός Robert Brubaker, με φωνή τενόρου ολοκάθαρη και καλά εστιασμένη, επωμίσθηκε τον ρόλο του γλοιώδους τρίτου αδελφού, Malatestino. H Dina Kuznetsova, με σκουρόχρωμη φωνή, έπεισε στον ρόλο της Samaritana, αδελφής της Francesca.
Ως Ostasio (αδελφός της Francesca), ικανοποίησε ο Philip Horst με ήχο γεμάτο, ωραίο και καλό στηριγμένο. Τους μικρότερους ρόλους κράτησαν με τέχνη οι Ginger Costa-Jackson (Smaragdi), Caitlyn Lynch (Biancofiore) και Dísella Làrusdóttir (Garsenda). Σημειώνεται ότι οι δύο τελευταίοι σημείωναν το ντεμπούτο τους στην περίφημη αμερικανική λυρική σκηνή. Εύκολα ξεχώρισε η ανερχόμενη νεαρή Ιταλιδο-αμερικανίδα μέτζο Costa-Jackson με την ιδιαίτερη, βαθιά φωνή της, σε έναν ρόλο γραμμένο για contralto. Η ίδια έχει διακριθεί στον ρόλο της Carmen (Georges Bizet).
Η χορωδία της Met ερμήνευσε τα μέρη της με προσοχή και ενθουσιασμό.
Ο αρχιμουσικός Marco Armiliato έσκυψε με μεγάλη αγάπη και φανερό θαυμασμό πάνω από την παρτιτούρα, υποστήριξε με έμπειρη γνώση τους τραγουδιστές, ενώ κατάφερε με επιτυχία και έχοντας στη διάθεσή του την υπέροχη ορχήστρα της Met, να αναδείξει την πλούσια αρμονική γραφή, τον εκστατικό λυρισμό, το αστείρευτο πάθος και τον πλούσιο συναισθηματικό κόσμο της παρτιτούρας του Zandonai.
Ελκυστική παρουσιάστρια της βραδιάς ήταν η διαπρεπής Αμερικανίδα σοπράνο Sondra Radvanovsky, την οποία είχαμε απολαύσει τον περασμένο Δεκέμβριο, στην ίδια σειρά μεταδόσεων, ως Amelia (Giuseppe Verdi, Un Ballo in maschera). Ας μας επιτραπεί να παρατηρήσουμε ότι ρόλος της Francesca θα ταίριαζε γάντι στη ζηλευτή δραματική φωνή της. Απομένει να ελπίσουμε ότι θα της δοθεί η ευκαιρία της προσέγγισης αυτής της τραγικής ηρωίδας.