Φεστιβαλικοί ήχοι στη λατρεμένη Σύρο

Ο αρχιμουσικός-καλλιτεχνικός διευθυντής του  Φεστιβάλ Αιγαίου Peter Tiboris (φωτο: Stefanos)

Απογοητευμένος από τις ελάχιστες πλέον συναυλίες κλασικής μουσικής και παραστάσεις όπερας που προσφέρει το Φεστιβάλ Αθηνών, ο Αθηναίος φιλόμουσος στρέφει το ενδιαφέρον του στα μεγάλα φεστιβάλ του εξωτερικού ή ακόμα και στα εγχώρια φεστιβάλ, που προσφέρουν ποιοτικές μουσικές εκδηλώσεις και ικανοποιούν την επιθυμία του για απόλαυση μεγάλων ορχηστρών, μαέστρων και τραγουδιστών όπερας (με λίγες εξαιρέσεις, που ευτυχώς υπάρχουν ακόμα, τα έχουμε σχεδόν ξεχάσει αυτά στην Αθήνα της θερινής περιόδου). 

Πρώτο ανάμεσα στα ελληνικά φεστιβάλ θα τοποθετούσαμε το Φεστιβάλ Αιγαίου (Festival of the Aegean), που πραγματοποιείται κάθε Ιούλιο στη Σύρο, τόσο λόγω της ποιότητας και της ποικιλίας, όσο και λόγω του μεγάλου αριθμού εκδηλώσεων. Ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής αυτού του θεσμού, που φέτος συμπλήρωσε την πρώτη του δεκαετία, είναι ο ελληνοαμερικάνος αρχιμουσικός Peter Tiboris, ο οποίος έχοντας στο πλάι του την σύζυγο του, εκλεκτή Φινλανδή υψίφωνο Eilana Lappalainen, επισκέπτεται κάθε καλοκαίρι την Ελλάδα για να διευθύνει το φεστιβάλ του. Ο Δήμος Σύρου βρίσκεται πάντα στο πλευρό του, δικαίως υποστηρίζοντας αυτή την άξια πρωτοβουλία.

Βρεθήκαμε φέτος στη Σύρο προκειμένου να παρακολουθήσουμε τις τρεις πρώτες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ, που άνοιξε στις 6/7 και ολοκληρώθηκε στις 19/7.

Ειδικότερα, την πρώτη βραδιά (6/7), στο πανέμορφο Θέατρο Απόλλων (Ερμούπολη), το οποίο κτίστηκε μεταξύ 1862-1864, στα πρότυπα των μεγάλων ιταλικών λυρικών θεάτρων της εποχής,  παρακολουθήσαμε παράσταση της όπερας Rigoletto του Giuseppe Verdi. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ, ότι το εν λόγω θέατρο άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό στις 20 Απριλίου 1864, δηλαδή πριν από εκατόν πενήντα χρόνια, με ακριβώς αυτό το διάσημο έργο.

Ο  ρόλος του Rigoletto ανατέθηκε σε έναν από τους αρτιότερους σύγχρονους ενσαρκωτές του.  Ο Πέρσης βαρύτονος Anooshah Golesorkhi, που διαπρέπει σε μεγάλες διεθνείς λυρικές σκηνές, γνωρίζει σε βάθος τον ρόλο. Με μεγάλη φωνή, έξοχο legato, προσοχή στην άρθρωση και στην ανάδειξη των μεταπτώσεων του χαρακτήρα του τραγικού ήρωα, που ενσάρκωνε, ευχαρίστησε από την αρχή μέχρι το τέλος. Η φωνή του πραγματικά γέμισε τον χώρο του θεάτρου. 

Δίπλα του, τον ρόλο της νεαρής κόρης του Gilda, κράτησε η βραβευμένη Ρωσίδα Vera Chekanova, η οποία είχε διακριθεί στον 35^ο Grand Prix Μάριας Κάλλας (Αθήνα, 2009). Η Chekanova είναι δίχως άλλο μια ευαίσθητη μουσικός, με φωνή φρέσκια και καλά υποστηριγμένη τεχνικά, που κατάφερε φωτίσει την εύθραυστη πλευρά της ηρωίδας με επιτυχία.

Στον ρόλο του Δούκα ακούσαμε τον Αμερικανό τενόρο Michael Wade Lee, ο οποίος επίσης σημειώνει εντυπωσιακή σταδιοδρομία στην Ευρώπη και την Αμερική, του οποίου το τραγούδι ήταν λαμπερό και άνετο στις υψηλές φωνητικές περιοχές.

Στους υπόλοιπους, συγκριτικά μικρότερους  ρόλους, είχαμε την ευκαιρία να εκτιμήσουμε τον μπάσο Βασίλη Κωστόπουλο, ο οποίος με ωραία στρογγυλή φωνή υποστήριξε έναν σκοτεινό Sparafucile, τον βαρύτονο Σωτήρη Τριάντη, καλλιτέχνη πολλών δυνατοτήτων, που έπεισε με την μουσικότητά του και την υποκριτική του δεινότητα παραδίδοντας έναν απειλητικό Conte Moterone. Θα ξεχωρίσουμε, επίσης, την νεαρή Καναδή μεσόφωνο Danielle Vallaincourt (Contessa Ceprano), της οποίας τα πλούσια φωνητικά ηχοχρώματα και η πραγματικά ωραία έκφραση, μας κάνουν να θέλουμε να την ξανακούσουμε στη χώρα μας, σε έναν μεγαλύτερο ρόλο ή ακόμα ίσως και σε ένα Liederabend.

Τους άλλους ρόλους κράτησαν με επάρκεια και σωστή διάθεση ανάδειξης των ζητουμένων, οι Νικόλας Καραγκιαούρης (Conte Ceprano), Ελένη Δάβου (Maddalena) και Vaska Zdravkov (Marullo).

 Ο Peter Tiboris απέδωσε την παρτιτούρα με αξιοθαύμαστη γνώση και προσοχή στη λεπτομέρεια, αναδεικνύοντας τα δραματικά στοιχεία και  καθοδηγώντας τους τραγουδιστές και την ικανή Συμφωνική Ορχήστρα του Pazardjik (Pazardjik Symphony Orchestra) επιτυχώς.

Ο σκηνοθέτης Dirk Schattner και ο σκηνογράφος και υπεύθυνος φωτισμού Jens Huebner, μετέφεραν την πλοκή στη σύγχρονη Σύρο, δίνοντας την δική τους εκμοντερνισμένη άποψη της όπερας. Εντούτοις, πιστεύουμε ότι μια σκηνοθετική και σκηνογραφική άποψη που θα αξιοποιούσε τον επιβλητικό όσο και ιστορικό χώρο του θεάτρου, θα ταίριαζε καλύτερα στο αριστούργημα του Verdi.

Την επόμενη βραδιά (7/7) παρακολουθήσαμε μια όντως αξιομνημόνευτη χορωδιακή συναυλία, πάντα στο Θέατρο Απόλλων. Στο πρώτο μέρος η γνωστή Παιδική Χορωδία του ile de France (Chœur d'Enfants d'Ile-de-France), μια από τις αρτιότερες παιδικές χορωδίες της Γαλλίας. Υπό τη διεύθυνση του μόνιμου διαπρεπούς μαέστρου της, Francis Bardot, ακούσουμε έργα μεγάλων Γάλλων συνθετών (Jacques Offenbach, Léo Delibes, Gabriel Fauré, Joseph-Guy Ropartz και Claude Debussy). Οι αγγελικές φωνές, το ιδιαίτερο μουσικό ήθος, η μουσική πειθαρχία, ο άμεμπτος συντονισμός και η γλυκύτητα του ήχου που πρόσφερε η χορωδία, προκαλούσαν ρίγη συγκίνησης. Εκτός προγράμματος, μας τραγούδησαν τον Ύμνο στη Νύχτα (L'Hymne à la nuit) από την όπερα Ιππόλυτος και Αρικία (Hippolyte et Aricie) του Jean Philippe Rameau (1683-1764), τιμώντας την 250ή επέτειο από τον θάνατο του κορυφαίου αυτού Γάλλου συνθέτη της ύστερης εποχής μπαρόκ.

Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας, η παραπάνω χορωδία ένωσε τις δυνάμεις της με άλλες προσκεκλημένες χορωδίες του φεστιβάλ (The Barstow Scholl Chamber Singers, Kansas City, Heart of the Valley Children’s Choir, Higlands Youth Ensemble και King University Symphonic Choir) προκειμένου να ερμηνεύσει τη Λειτουργία των Παιδιών (Mass of the Children) του Βρετανού John Rutter. Ο Rutter, εδώ και πολλά χρόνια, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους διασημότερους συνθέτες χορωδιακής μουσικής και έχει λάβει σημαντικά διεθνή βραβεία.

Με ιδιαίτερη χαρά παρακολουθήσαμε τον ίδιο να καθοδηγεί τις χορωδίες (που είχαν τοποθετηθεί στη σκηνή και στα δεξιά και αριστερά θεωρεία του θεάτρου) με μεγάλη ακρίβεια στο λάξευμα του ήχου και στην συγκεκριμένη έκφραση, που ο ίδιος επιθυμούσε. Η σε στιγμές νευρώδης διεύθυνσή του προσέδιδε ένταση στα ρυθμικά σχήματα του έργου του, που έφερναν στο νου τις μεγάλες χορωδιακές συνθέσεις ενός Igor Stravinsky. Η υψίφωνος Camille Ortiz-Lafont και ο βαρύτονος Vasko Zdravkov επωμίσθηκαν με αυτοπεποίθηση τα μέρη τους και έδωσαν νόημα στις λέξεις του λατινικού κειμένου. Το μικρό ορχηστρικό σύνολο, αντλημένο από την βουλγάρικη ορχήστρα, πρότεινε μια ενδιαφέρουσα και τεχνικά άρτια συνοδεία.

Τέλος, στις 8/7, επισκεφθήκαμε για τελευταία φορά φέτος το Θέατρο Απόλλων, προκειμένου να ακούσουμε συναυλία της Συμφωνικής Ορχήστρας του Pazardjik, υπό τον Tiboris. Στο πρώτο μέρος λάβαμε μια με βαθύ συναίσθημα λαξευμένη Εισαγωγή-Φαντασία Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Piotr Ilyich Tchaikovsky. Στη συνέχεια, η  Eilana Lappalainen πρότεινε μια δραματικά φορτισμένη ερμηνεία της μεγάλης σκηνής του γράμματος από την τραγική όπερα Ευγένιος Ονιέγκιν (Yevgeniy Onegin), του ίδιου συνθέτη. Η καλλιτέχνις ένιωσε βαθιά και πρόβαλε πολύ πειστικά τις ανησυχίες της νεαρής ηρωίδας Tatiana.

Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας ο Tiboris διηύθυνε ένα από τα αγαπημένα του έργα, την επική Συμφωνία αρ. 1, Op. 68, του Johannes Brahms, που είχε χαρακτηριστεί από τον αρχιμουσικό Hans von Bülow ως «Δεκάτη του Beethoven». Οι μεγάλες συναισθηματικές εκρήξεις των εξωτερικών μερών του έργου (I. Un poco sostenuto-Allegro-Meno allegro και II. Adagio-Più andante-Allegro non troppo, ma con brio- Più allegro) και κυρίως ο ασυγκράτητος ενθουσιασμός των τελευταίων σελίδων της μπραμσιανής παρτιτούρας βρήκαν τον αρχιμουσικό και την ορχήστρα σε πολύ καλή φόρμα. Κατά τα δύο αργά μέρη (ΙΙ. Andante sostenuto και ΙΙΙ. Un poco allegretto e grazioso) διαποτίστηκαν με τον κατάλληλο λυρισμό. Ειδικά κατά το δεύτερο μέρος υπογραμμίστηκε η έντονη μελαγχολία.

Ολοκληρώνοντας, χαιρόμαστε να βλέπουμε το Φεστιβάλ Αιγαίου να αγγίζει υψηλότερες κορυφές κάθε χρόνο με σταθερή στόχευση στην ποιότητα και την προσφορά στο φιλόμουσο κοινό. Ευχή μας θα ήταν να παρουσιάζονταν αυτές οι μουσικές βραδιές και σε άλλα νησιά του Αιγαίου (ή ακόμη και σε άλλες πόλεις της χώρας). Πιστεύουμε ότι μια θερινή περιοδεία του Aegean Festival δεν θα ήταν άσχημη ιδέα! 

 Ο Anooshah Golesorkhi στον ρόλο του Rigoletto.

Σκηνή της κατάρας από την παράσταση του "Rigoletto".